Strachówka a sprawa polska (katolicyzm aintelektualny - więc i akulturowy i asoborowy - odwodzi od Boga i Kościoła) (1)

"Kto pracował na miłość, ten potem

z miłością pracować będzie..."

/dewiza szkoły RzN, z Norwida/

Vademecum 2021 z Norwidem i biskupem

 "Tytuł Vade-mecum stanowi zaproszenie do drogi. Nasuwa się pytanie o istotę owej drogi. Otóż jest to droga, która sama w sobie stanowi wartość. Takie bycie w drodze oznacza dla Norwida partycypację w określonym systemie wartości. Droga Vade-mecum jawi się jako droga ciągłego wzrastania w kierunku „prawdy pierwowzoru”, w kierunku obrazu Boga w człowieku zapisanego mocą Słowa – Logosu na początku. „Jeśli cały kosmos, całe stworzenie może być pojmowane jako słowo, to oczywiście w szczególny sposób takim słowem Stwórcy jest korona stworzenia – człowiek" (Człowiek i wartości u Norwida). 

Rok Norwidowski 2021 dobiegł do półmetka. Co nam już objawił? Co przyniosą następne miesiące, tygodnie, dni i chwile. A czasem łzy!

Nikt nie mógł nawet wyobrazić sobie, co przyniesie "Uroczystość Vademecum 2021 - w korowodzie weselnym rodziców Norwida" w sobotnio-wigilijnej Strachówce, w Powiecie Wołomińskim, diecezji Warszawsko-Praskiej. Nikt z nas - uczestników, Organizatorów, szanownych PT Gości. Może tylko ksiadz biskup miał wizję całości, choć nie znał konkretów, które są naszym życiem - wspólnoty lokalnej, szkolnej, gminno-parafialnej - od 2005 roku. Wtedy istota norwidowskiej rzeczy w Strachówce zajaśniała i prawie w niezmiennym kształci lśni i lśnić blaskiem prawdy ma przez kolejne wieki (Veritatis splendor) - pomagając uczestnikom (nam Polkom i Polakom) stawać się coraz bardziej świadomymi osobami.

Istota norwidowskiej rzeczy w Vademecum pomiędzy Strachówką a Sulejowem i z powrotem - polega na jedności natury i kultury. Jedności? - no może precyzyjniej na związkach, przeplataniu się, inspirowaniu, dojrzewaniu... aż po Zenit Wszechdoskonałości. NIKT Z NAS OD NATURY I KULTURY MĄDRZEJSZY NIE JEST. Przejazd bryczkami i wozami konnymi wśród pól i łąk - niezmienionych w zasadniczy sposób od czasów Sobieskich i Norwidów, bo tereny te zalewane są na wiosnę przez wody Osownicy, rzeki dzieciństwa Norwida - jest okazją do medytacji nad sobą, historią, kulturą, Ojczyzną i powołaniem człowieka.

Z jednej strony mamy dzisiaj powszechny ruch intelektualno-cywilizacyjny nakierowany na rozumienie i ochronę natury (bez podziału na świat i Kosciół, vide encyklika papieża Franciszka Laudato si, i jego słowa o „integralnej ekologii człowieka”, która przekształci styl życia i relacje z zasobami Ziemi"). Z drugiej strony jeszcze bardziej fundamentalny wymiar praw człowieka, które w naszych czasach doszły do głosu po straszliwych doświadczeniach II Wojny Światowej. 

Najpierw kultura dialogiczna wspólnoty ludów i narodów zorganizowanych w ONZ wydała wiekopomną POWSZECHNĄ DEKLARACJĘ PRAW CZŁOWIEKA (Paryż, 1948), a potem Kościół Powszechny przemyślał, przedyskutował, przegłosował i opublikował w dokumentach Świętego Powszechnego Soboru Watykańskiego II (1962-1965). Dojrzałym owocem Ducha Czasu i Drogi Ludzkiej Myśli był Papież-Polak, święty Kościoła Katolickiego "poeta i poliglota, a także aktor niezawodowy, dramaturg i pedagog. Profesor filozofii i teologii, fenomenolog, mistyk i przedstawiciel personalizmu chrześcijańskiego" (wiedza powszechna na poziomie wikipedii). 

I - NAJPIERW KARTA PRAW CZŁOWIEKA: 

"- Ponieważ uznanie przyrodzonej godności oraz równych i niezbywalnych praw wszystkich członków rodziny ludzkiej stanowi podstawę wolności, sprawiedliwości i pokoju na świecie; 

 - ponieważ brak poszanowania i pogarda dla praw człowieka doprowadziły do czynów barbarzyńskich, które wstrząsnęły sumieniem ludzkości, a nadejście świata, w którym istoty ludzkie będą korzystać z wolności słowa i przekonań oraz wolności od strachu i niedostatku, zostało ogłoszone jako najwyższy cel człowieka, 

- ponieważ istotne jest, by prawa człowieka były chronione przez przepisy prawne, aby człowiek nie był zmuszony, doprowadzony do ostateczności, uciekać się do buntu przeciwko tyranii i uciskowi, 

- ponieważ jest istotne popieranie rozwoju przyjaznych stosunków między narodami, 

- ponieważ Ludy Narodów Zjednoczonych potwierdziły na nowo w Karcie swą wiarę w podstawowe prawa człowieka, w godność i wartość osoby ludzkiej, oraz w równe prawa mężczyzn i kobiet, jak również swe zdecydowanie popierać postęp społeczny i poprawę warunków życia w większej wolności, 

- ponieważ Państwa Członkowskie, we współdziałaniu z Organizacją Narodów Zjednoczonych, zobowiązały się zapewnić popieranie powszechnego poszanowania i przestrzegania praw człowieka i podstawowych wolności, - ponieważ jednakowe rozumienie (ang. common understanding; franc. une conception commune) tych praw i wolności ma najwyższe znaczenie dla pełnego zrealizowania tego zobowiązania, Zgromadzenie Ogólne Ogłasza niniejszą Powszechną Deklarację Praw Człowieka jako wspólny standard (ang. commom standard; franc. l'ideal commun) do osiągnięcia przez wszystkie ludy i wszystkie narody, tak aby każda jednostka i każdy organ społeczny, mając stale na względzie niniejszą Deklarację, dążyły poprzez nauczanie i wychowanie do zapewnienia poszanowania tych praw i wolności, jak również do zabezpieczenia, poprzez rozwój środków o charakterze krajowym i międzynarodowym, ich powszechnego i skutecznego uznania i przestrzegania, tak pośród ludów Państw Członkowskich, jak też pośród ludów terytoriów znajdujących się pod ich jurysdykcją. 

Artykuł 1 - Wszystkie istoty ludzkie rodzą się wolne i równe w godności i prawach. Są one obdarzone rozumem i sumieniem oraz powinny postępować w stosunku do siebie wzajemnie w duchu braterstwa..." (cyt. z zasobów sejmowych RP). 

II - POTEM SOBÓR I KAROL WOJTYŁA

Po 33 latach w tym samym Paryżu (dawniej okraślanym jako stolica kulturalna świata) Papież Polak przemówił do przedstawicieli ludów i narodów świata takimi słowami:

"Nie sposób, abym nie wyraził radości z tego tytułu, że dzisiejsze posiedzenie zgromadziło tylu uczestników, delegatów narodów całego świata, tyle wybitnych osobistości, tak wysoce kompetentnych, tylu znakomitych przedstawicieli świata kultury i nauki. Będę się starał, aby treść mojej dzisiejszej wypowiedzi dołożyła także jakąś cegiełkę do tej budowli, którą Państwo tutaj z tak wielkim trudem i zaangażowaniem wznosicie poprzez Wasze rozważania i uchwały w tak doniosłych dziedzinach, które należą do kompetencji UNESCO.

Niech mi będzie wolno rozpocząć to moje wystąpienie odwołaniem się do początków Waszej Organizacji. Wydarzenia, które leżą u podstaw UNESCO, skłaniają mnie do wyrażenia radości i wdzięczności dla Opatrzności: podpisanie jej konstytucji dnia 16 listopada 1945 r.; wejście w życie tej konstytucji i powstanie Organizacji dnia 4 listopada 1946 r.; porozumienie między UNESCO i Organizacją Narodów Zjednoczonych, zatwierdzone przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w tym samym roku. Wasza Organizacja jest faktycznie dziełem narodów, które po zakończeniu straszliwej wojny światowej, wiedzione niejako spontanicznym pragnieniem pokoju, jedności i pojednania, szukały właściwych sposobów i wymiarów takiej współpracy, którą ta jedność, pojednanie i pokój mogłaby trwale warunkować, ugruntować i zabezpieczyć. UNESCO zrodził się więc jako Organizacja Narodów Zjednoczonych świadcząca o tym, że u podstaw wielkich przedsięwzięć, mających służyć pokojowi i rozwojowi ludzkości na naszym globie, leży konieczność jednoczenia się narodów, wzajemnego poszanowania i współpracy międzynarodowej...

Przy tych okazjach dane mi było podjąć zagadnienia głęboko związane z problematyką przyszłości człowieka na globie. W rzeczywistości problemy te są ściśle ze sobą powiązane. Znajdujemy się jakby w wielkim systemie naczyń połączonych: problemy kultury, nauki i wychowania nie kształtują się w życiu narodów oraz w stosunkach międzynarodowych niezależnie od innych problemów ludzkiej egzystencji, takich jak pokój czy głód. Problemy kultury są uwarunkowane są przez inne wymiary ludzkiego bytowania, jak też z kolei one je warunkują.

Istnieje również - jak to podkreślałem w moim przemówieniu w ONZ, nawiązując do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka - wymiar zasadniczy, który jest zdolny poruszyć aż do samych podstaw systemy decydujące o strukturze całej ludzkości i uwolnić bytowanie ludzkie, indywidualne i zbiorowe, od zagrożeń, jakie nad nim ciążą. Tym wymiarem zasadniczym jest człowiek, człowiek w swojej integralności, człowiek, który żyje jednocześnie w sferze wartości materialnych i duchowych. Poszanowanie niezbywalnych praw osoby ludzkiej leży u podstaw wszystkiego. Wszelkie zagrożenie praw człowieka, zarówno w dziedzinie dóbr duchowych, jak i materialnych, stanowi pogwałcenie tego podstawowego wymiaru..." (cyt. ze stron "Teologii Politycznej").

"Nasz" papież nie urwał się z choinki. Był cały polski i europejski i soborowy. W kulturze człowieka myślącego! Od czasu uczestnictwa w soborze, żył nim i wcielał jego ducha i nauki najpierw w zarządzanej przez siebie archidiecezji krakowskiej (Kościół Krakowski, 1964–1978), a od pamiętnego-historycznego dnia 16 października 1978 roku całym Kosciołem na świecie. Jego już nie trzeba było przekonywać, że "człowiek jest drogą Kościoła", i że "przyszłość człowieka zależy od kultury". Żył tymi prawdami nowożytnej myśli i roznosił je po całym globie (papież kulturowy globalista).

III - NORWID W DZIEDZICTWIE PAŃSTWA POLSKIEGO, KULTURY I KOŚCIOŁA POWSZECHNEGO:

Karol Wojtyła, zakochany w Poecie-Wieszczu-Norwidzie, jakby jego duchowo-intelektualny brat, jako biskup-uczestnik Soboru Powszechnego wpisał naszego Wieszcza na karty soborowych dokumentów, zwłaszcza wiekopomnym stwierdzeniem że...

 - "JOZEFIE, ZNASZ TO  ZDANIE Z SOBORU VAT 2 - JEZUS OBJAWIA NAM BOGA, A TYM  SAMYM OBJAWIA CZŁOWIEKOWI  CZŁOWIEKA... WIESZ SKĄD TO JEST? TO JEST CZYSTY... NORWID. A KTO MÓGŁ GO DO SOBORU WŁOŻYĆ? TYLKO WOJTYŁA.   UPEWNIŁEM SIĘ PRZEZ ST. GRYGIELA, ŻE TAK I BYLO. /ANDRZEJ/" (ojciec Andrzej Madej, OMI, Ashabat, Turkmenistan, 7 czerwca 2013, bewzwiednie w dniu otwarcia naszej wystawy w szkole RzN pt. "JEDEN ZASZCZYT - BYĆ CZŁOWIEKEM" o tych dwóch wielkich Polakach. Tytuł jest cytatem norwidowego - "Kto inny ma laur i nadzieję / Ja - jeden zaszczyt: być człowiekiem").

"Sobór, który obdarzył nas bogatą doktryną eklezjologiczną, połączył w organiczną całość swoje nauczanie o Kościele z nauką o powołaniu człowieka w Chrystusie"... Konstytucja duszpasterska Gaudium et spes, stawiająca fundamentalne pytania, na które każdy człowiek ma sobie odpowiedzieć, powtarza nam także dzisiaj słowa, które nie straciły nic ze swojej aktualności: "Tajemnica człowieka wyjaśnia się naprawdę dopiero w tajemnicy Słowa Wcielonego". Są to słowa bardzo mi drogie i dlatego przypominałem je w kluczowych tekstach mojego Magisterium. Zawiera się w nich prawdziwa synteza, którą Kościół winien mieć zawsze przed oczyma, gdy prowadzi dialog z człowiekiem naszych czasów i w każdej innej epoce: Kościół jest świadom tego, że posiada orędzie, które jest owocną syntezą oczekiwań każdego człowieka i odpowiedzi, jakiej udziela mu Bóg..." (JPII, Prorocze Orędzie do całego Kościoła, 2000) - i ja, świadek czasu i katecheta żyję tą prawdą, odkąd musiałem ją zgłębić na potrzeby młodzieży w Legionowie w stanie wojennym.

Żeby to i nie tylko to, zrozumieć i docenić, trzeba przemedytować - choćby na trasie Strachówka-Sulejow i z powrotem. ALE NAJPIERW TRZEBA ZNAĆ. ALE KTO DZISIAJ CZYTA PAPIEŻA POLAKA, NIEMCA, ARGENTYŃCZYKA I O NICH DYSKUTRUJE Z WSPÓŁSIOSTRAMI I WSPÓŁBRAĆMI W WIERZE-ROZUMIE-KULTURZE, zawsze współczesnych nam-żyjącym??!!

Wiem, że dzisiaj temat z tego rejestru będzie dyskutowany w STRACHÓWCE na posiedzeniu Rady Pedagogicznej szkoły im. Rzeczpospolitej Norwidowskiej. Temat został nam dany i zadany takze dniem przewdwczorajszym, sobotą Vademecum w 200. Rocznicę Urodzin Cypriana Norwida i - zarazem, co sprawiła nasza lokalna historia - 40. Rocznicę Założenia NSZZ RI Solidarność w gminie Strachówka pamiętnego dnia 3 Maja 1981, osiem miesięcy przed nocą stanu wojennego.

Fatalne by było nie rozmawiac o TYM, co się wśród nas zdarzyło i dzieje od dziesiecioleci. Zwłaszcza dla pedagogów i duszpasterzy! Bez rozmowy-dyskusji-dialogu człowiek nie jest godzien samego siebie i swojego odwiecznego powołania (przeznaczenia?). I my nie bylibyśmy godni siebie i Strachówki i Rzeczpospolitej Norwidowskiej i Ojczyzny i Kościołą Powszechnego. Wplątywalibyśmy się w gąszcz niezrozumień, zarośla, zakola, zalewy, bagienka... małości człowieka wszystkich czasów. Nie po to jest światło, by pod korcem stało, ani...

Żeby tak się nie stało stanęła straż jakby dwóch aniołów pamięci i tożsamości. Nie, nie OSP - zabrakło ich w sobotę, ze sztandarem  na ważnej uroczystości - ale strażnicy personalizmu i humanizmu w nas. My-ludzie. Ja-człowiek. Wyrażajacy się w kulturze słów, zachowań, rozumień i dzielenia się sobą. Nie tradycjonalizmów, klerykalizmów, pobożności ludowo-obrzędowej, schematów i przesądów przed którymi przestrzegał święty Jan Paweł II.

Nieobecność OSP w Strachówce wołała "o pomstę do nieba", krzycząc-objawiając wobec wszystkich obecnych straszny podział polskiego społeczeństwa w gminie i w parafii (STRACHÓWKA NORWIDOWSKA?). Wystarczy siegnać do regulaminu OSP na temat sztandarów - "Sztandar - znak państwa, ziemi, miasta, organizacji... jest symbolem godności jednoczącej ludzi we wspólnym działaniu dla ogólnego dobra. Jest najwyższym wyróżnieniem zbiorowym jakie można otrzymać za ofiarną, zaangażowaną służbę i działalność dla kraju i społeczeństwa. Wypełnianie strażackich powinności wymagało i stale wymaga gotowości do największych poświęceń. Strażacy w okresach szczególnie trudnych dla niepodległości Ojczyzny stawali w jej obronie, dając przykłady głębokiego patriotyzmu. Chlubne tradycje strażackie wiążą się z odwagą i gotowością do niesienia bezinteresownej pomocy w obliczu zagrożonego zdrowia, życia i mienia, stwarzanego przez pożary, klęski żywiołowe i ekologiczne oraz rozwój cywilizacji. Strażacki dorobek we wszystkich dziedzinach życia społecznego zobowiązuje do uroczystego występowania ze sztandarem podczas obchodów rocznic i jubileuszy, Dnia Strażaka, świąt państwowych i kościelnych, wydarzeń ważnych w życiu każdej ochotniczej straży pożarnej. Posiadanie sztandaru jest dowodem godności i honoru. Fakt jego ufundowania jest wyrazem najwyższego społecznego uznania i szacunku. Ochotnicze Straże Pożarne poprzez zgłoszenie przystąpienia do Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej stają się jego członkami i zostają zobowiązane do przestrzegania jego statutu i stosowania regulaminów, dlatego wizerunek sztandaru powinien być zgodny z niniejszym regulaminem i jednolity w całym Związku" (tutaj). Cóż dodać??

Nieszczęsne podziały w polskim życiu publicznym obserwujemy i przeżywamy na wszystkich poziomach życia w Rzeczpospolitej Polskiej AD 2021 - w państwie, Kościele i samorządach... Toż wszyscy jesteśmy Polkami i Polakami, z całą różnorodnoscią poglądów, o których nie umiemy i nie chcemy rozmawiac. DIALOG nie istnieje, w dużym stopniu jako spadek po PRL i tradycjonalizmu-klerykalizmu w Kosciele.PL, niestety ciągle mentalnie przedsoborowym - czyli duchowo-intelektualnie-kulturowo wyobcowanym z współczesnego świata.

NA SZCZĘŚCIE JAKO GMINNA WSPÓLNOTA LOKALNA MAMY JUŻ NOWE DOŚWIADCZENIA - TZN. TA CZĘŚĆ MIESZKAŃCÓW, KTÓRZY MIELI DOBRĄ WOLĘ I MOŻLIWOŚCI UCZESTNICZENIA W SOBOTNICH UROCZYSTOŚCIACH 200-LECIA URODZIN NORWIDA-WIESZCZA NARODOWEGO - I DOMYŚLNIE DLA MNIE I MOŻE JESZCZE KOGOŚ? - 40-LECIA ZAŁOZENIA NSZZ RI SOLIDARNOŚĆ (nie dość powtarzania FAKTU, czyli oczywistej prawdy).

Z jednej strony była wielka sprawa obecności i zachowania księdza biskupa Ordynariusza miejsca Romualda Kamińskiego. Z drugiej strony (przeciwnego bieguna słów, wiary, rozumu, kultury, czyli całościowych zachowań?) - nowej nauczycielki w naszej szkole i pewnie (może) tak myśli więcej współczesnych pobożnościowo Rodaków. 

Biskup okazał się nade wszystko człowiekiem, wczuwającym się i wyczuwającym nasz stan ducha. A pani nauczycielka, nie, istotę rzeczy sprowadziła do... sprawy obrzędu święcenia sceny w szkole i pewnie wszystkiego, czyli pokropku na ludowa nutę. Znaki, symbole... a sens przemyślany, przedyskutowany, oszlifowany dialogiem we wspólnocie?? 

Czyż wszystkim nam nie powinno chodzić - i czy w AD 2021 nie powinnismy już kulturowo dorastać do współczesnego stanu DUCHA I KULTURY? Czy inkulturację zostawimy tylko misjonarzom na odległych kontynentach? Czyż nie o to chodzi w życiu człowieka dojrzałego wiarą i rozumem?! PRZYSZŁOŚĆ CZŁOWIEKA ZALEZY OD KULTURY - a kultura od wolnosci, życia potrzebą powszechnego dialogu, a cóż dopiero we "wspólnotach" szkoły, parafii, gminy? - nigdy dość powtarzać i pogłębiać tych współczesnych i odwiecznych transcendentaliów myśleniem, tak osobistym, jak i zbiorowym.

Wiara i rozum mogą-pozwalają unieść nas wysoko do poznania i kontemplowania prawdy w jej aspektach istotowych i konstytutywnych. Ale konieczna jest norwidowa "praca w pocie swego czołą".

Chcę wierzyć, nawet wbrew nadziei, że ten tekst będzie znany moim koleżankom i kolegom w szkole RzN, ale także księżom w kurii warszawsko-praskiej i całej diecezji. A moze nawet zostanie kiedyś włączony do dokumentacji szkoły, gminy, parafii, powiatu i diecezji. Zenit Wszechdoskonałości Dziejów woła do nas Norwidem, Wojtyłą, Soborem. 

***

Jan Paweł II nazwał Norwida wprost "jednym z prekursorów Soboru Watykańskiego II" (Warszawa, 1987). 

I ja żyłem na tej Ziemi Norwida i Cudu Nad Wisłą na świadectwo. Dałem się prowadzić Duchowi Czasu przez wszystkie ścieżki i drogi Wolnosci-Godności-Polskości w kulturze człowieka na ziemi (choć obecny ks. proboszcz wyniósł Wota Wdziecznosci za te Dziejowe Boże Dary z naszego strachowskiego kościoła-świątyni?). 

"Norwidowi szło o prawdę całą. Jest to kategoria najbardziej tajemnicza w pismach Norwida... kwestie piękna – kształtu prawdy i miłości z odniesiem do św. Pawła oraz Platona i platoników... jakie miejsce kategoria piękna zajmuje w teorii sztuki–pracy Norwida. W tym kontekście akcentuje się odniesienia sztuki do kwestii społecznej w myśli poety oraz zwraca się uwagę na jej kapłański charakter... Imperatyw poszukiwania prawdy stał się dominantą jego myśli twórczej. Odkrycie tej idei stało się motorem jego całożywota nastąpiło wcześnie. Już juwenilia okresu warszawskiego kreślą ślady inicjacji owej drogi: U mnie rozkosz i życie, gdy moja myśl wolna (miał wtedy 18 lat)... ubolewając nad tym, iż niemożliwa jest całkowita komunikacja międzyludzka i człowiek skazany jest w jakimś stopniu na samotność. "Gdy różnorodne myśli mieszkać z sobą muszą / Gdy dusza duszy pojąć, zrozumieć niezdolna".

- Rzeczywistość wartości jawi się Norwidowi jako przynależna istocie człowieka, jako coś, do czego się dąży. „Niesie on w świat nie tylko chrystianizm, ale i chrystusowość”... Mamy tu bardzo współczesne rozumienie chrześcijanina. To taki ogrodnik codzienności. Uprawia on swoje własne poletko, ale zawsze pamięta, że ma to być poletko Pana Boga. To ktoś taki, kto zawsze świadczy prawdzie Objawionej. Ogrodnik z Assunty jest zatem człowiekiem uduchowiającym materię. Tak Norwid pojmuje pracę jako sztukę... Według Norwida poznać prawdę to wcielić ją w życie. Twórczość nie była już wtedy dla Norwida „papugą uczuć”, ale zmaganiem się ze Słowem i wskazują na jego uświadomione sobie wcześniej istotne cele pisarstwa: ukazanie materialno-duchowej struktury świata... starał się przenikać zagadki bytu i docierać do istoty świata i człowieka...

Ewangeliczne słowa - Niech nasza mowa będzie tak, tak, nie nie. A co nadto jest, od złego pochodzi”... są bliskie naszemu Czwartemu Wieszczowi. Świat myśli poety możemy zrozumieć odnosząc tę myśl do [ewangelicznego] kontekstu personalistyczno-kulturowego. Język poety spełnia założenia: dialogowości i kontekstu kulturowego (trzecim warunkiem jest sam adresat przekazu). Zasadę dialogowej istoty języka poeta przedstawił we fragmencie poematu Rzecz o wolności Słowa, gdzie zakłada, że może dojść do porozumienia, gdy dwa mówiące do siebie podmioty łączy intencja odbioru; odebrania-poznania prawdy.

Słowo jest zdolnością wypowiadania się ducha ludzkiego... a postawa milczenie składa się z samych przemilczeń. ... koncepcja Słowa wyłożona w poemacie Rzecz o wolności słowa, która „Wyrosła na gruncie własnej dyspozycji mistycznej poety"... który pisze o „proroczej Ewangelia sztuki narodowej”... i pnie się ku szczytom nad przepaściami. Niezłomny heroizm wskazuje mu najtrudniejsze, najbardziej osamotnione ścieżki, męstwo każe mu gardzić ostrzegawczym krzykiem gawiedzi, duma nie pozwala zatrzymać się w drodze i zhańbić słabością. Człowiek duchowy idzie przebojem, niezrozumiany, opuszczony, nic nie mając na sercu, prócz... szaty!

Norwidowa myśl buduje na Słowie, w znaczeniu Logosu z Ewangelii św. Jana, jak i wolności Słowa.  Wolność słowa w mniemaniu Norwida – to podwalina wszelkiej wolności osobistej, bez której postęp człowieka jest niemożliwy... Słowo wcale nie jest dorobkiem. Jest darem. Różnica znaczna, bo dorobek – to owoc własnej pracy, a dar każe myśleć o dawcy, czyli w tym wypadku o Bogu...

Słowa człowiek nie wywiódł z siebie sam, ale słowo było z człowieka wywołane / I dlatego dwie przyczyny tam uczestniczyły: jedna w sumieniu człowieka, druga w harmonii praw stworzenia.

Norwid człowieka i przyrodę wiązał z Bogiem. Człowieka rozumiał biblijnie... a wszelkie prawdy biblijne, religijne stara się naświetlić w kontekście egzystencjalnym; pokazać ich sens w aspekcie prawdy bycia. Dotykając kwestii Objawienia, nie traci perspektywy człowieka; jego uwikłania w „dramat życia”, w kategoriach bliższych fenomenowi ludzkich przeżyć....

Wiersz, który można określić mianem manifestu egzystencjalizmu chrześcijańskiego Norwida – Pielgrzym... wiedzie ku prawdzie odkrytej przez poetę [i później księdza profesora Józefa Tischnera] w innym poemacie – Rzeczy o wolności Słowa:

Zaiste – być aktorem trza, i być w teatrze / Oderwać się od siebie i wejść w siebie: słowem. Wejść w siebie słowem można zrozumieć jako bycie w drodze do prawdy o sobie samym, odkrywanej wciąż w obcowaniu z Ewangelią. Filozofa człowieka Norwida wiąże się z pracą. Czyn w myśli poety ma dwojaką strukturę: działanie transcendencji i człowieka (Stanisław Grygiel)... Praca w myśli Norwida ma wartość niezwykłą jako powołanie przez Stwórcę do kontynuacji dzieła stworzenia w przestrzeni prawdy dobra i piękna. Takie jej ujmowanie można porównać do ujęcia pracy w encyklikach Jana Pawła II - Laborem Exercens, oraz Franciszka I – Laudato Si. 

Norwid zdecydowanie przeciwstawiał się myśli innych polskich romantyków, głoszących wyjątkową pozycję Polski wśród krajów Europy. Bliskie było mu stanowisko uniwersalizmu kulturowego. Dostrzegał i mocno akcentował w swojej twórczości kontinuum wartości zjawiska, któremu na imię Europa. Podkreślał zakorzenienie cywilizacji współczesnej w starożytności greckiej, rzymskiej oraz chrześcijańskiej...

Norwid to nie tylko poeta, ale głównie myśliciel, a jeśli poeta to właśnie poeta – sensu... Od Sokratesa i Platona przejął Norwid formę rozumowania, czego wyrazem jest dialogiczny dyskurs w Promethidionie. Imperatyw prawdy w życiu i myśli poety również wskazuje na Sokratejską genezę. Zarówno grecki myśliciel jak i Norwid przedkładał wierność jej nad wszystko. Jeden oddał za nią życie, a drugi za jej cenę zgodził się na całkowite odrzucenie, przyjął z pokorą ubóstwo i śmierć w przytułku prowadzonym przez siostry zakonne. Kwestie ważkie zawarł poeta w formę dialogu. Artysta dla poety to nie tylko twórca piękna, ale to ktoś, kto niesie prawdę, a niesie ją ujrzawszy w sferze niedostępnych dla ogółu idei. Myśl taka przybliża Norwida do antycznego krzewiciela Prawdy, ma ona zabarwienie religijno-mityczne, tworzy podstawę jego światopoglądu, postrzegania świata i człowieka, poszukiwaniu sensu przenikającego całą rzeczywistość – w sensie makro-ogół rzeczy, jak i mikro-cząstkę świata wokół nas. Myślenie Norwida oscyluje wokół ontologicznych przesłanek myślenia, co pozwoliło mu na głęboką kontemplację prawdy bycia, jej poszukiwanie zupełnie bezinteresowne i pozbawione użyteczności – prawdy dla niej samej, prawdy, która wyzwala. U początku refleksji filozoficznej nad człowiekiem jawi się podstawowy fakt jego istnienia... 

Czego jeszcze można nauczyć się od Norwida, w kontekscie naszej współczesnosci - że antyczne podłoże odniesień kulturowych poety unaocznia (dla wielu niedowiarków wręcz paradoksalnie), że  dziś tradycja antyczna przechowywana jest w największym stopniu przez Kościół Katolicki. To właśnie katolickość sprawia, że żyjąc w nowoczesnym państwie narodowym, możemy stawać się obywatelami świata (etymologicznie słowo katolicki znaczy właśnie powszechny, co można zastąpić uniwersalny). Norwidowi bliskie było takie właśnie rozumowanie. Często akcentował, że na kształt kultury mu współczesnej ma wpływ starożytność i to w trzech odsłonach: greckiej, rzymskiej i judeo-chrześcijańskiej. Czuł się adeptem tego uniwersum kultury i czerpał z niej bogactwo semantycznych odniesień... Ciągłość kultury stanowi o możliwości dostrzegania przejawów wieczności i niezmienności w „rzece czasu”... Kontinuum tradycji stanowi, według poety, o bogactwie kultury. Z tradycji właśnie czerpał on wiedzę o przeszłości kultur i człowieka. Poszukiwał prawdy w tym co dawne, czerpiąc pełnymi garściami z Biblii; z tradycji Mojżeszowej, ale również prometejskiej. Prometeusz poświęca się dla dobra człowieka. Norwid przywdziewa maskę Tyrteusza z własnej tragedii i próbuje porwać do walki rodaków, nie orężnej lecz duchowej. Wieszczą Rzecz o wolności słowa nazwał poeta swą "tyrtejską pieśnią i boleścią". Bez tych kontekstów kulturowych, filozoficznych a także biograficznych, trudno dogłębnie odczytać i zrozumieć twórczość poety; jego myśl. [TO JUŻ JEST BARDZO BLISKIE MOJEJ KONCEPCJI DROGI-PERAWDY-ŻYCIA (VIA-VERITAS-VITE) ZACZERPNIĘTEJ OD JEZUSA.]

Poznając pamiątki przeszłości, ubogacał swe spojrzenie na kanon piękna, mechanizmy historii, poszerzając tym samym horyzont spojrzenia na kwestię Polski i Polaków, a także „rzecz ludzką” w ogóle. Azymut rodzimej kwestii narodowej i kulturalnej był dla niego najbardziej istotny, w związku z tym kreślił swe poglądy w oparciu o coraz to nowe doświadczenia i wiedzę. Miał tendencję do całościowego postrzegania fenomenu, któremu na imię człowiek. Analizując jego myśl - wizję człowieka i wartości - można wysnuć wniosek, że upatrywał istotę tego fenomenu w stałych, niezmiennych podstawach istnienia bytu i transcendentaliów." (cytuję długie fragmenty pracy doktorskiej Krystyny Laszczyńskiej-Fankanowskiej na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu)

Vade mecum, chodźcie z nami za poetą, na drodze dumania od Strachówki do Sulejowa i z powrotem. Wiem, że biskupi dołączą z czasem i pójdą z nami - inaczej w Polsce branej tęczą zachwytu od Zenitu Wszechdoskonałości dziejów być wszak nie może!

Gdy się żyje dłużej więcej się pamięta, rozumie i... widzi. W Strachówce byli już wszyscy biskupi. Biskup Założyciel Romaniuk (obecny biskup był wtedy kanclerzem kurii), potem niesławny już bp generał Głódź Sławoj Leszek, po nim misjonarz abp Hoser, obecny bp Romuald Kamiński. Byli i biskupi pomocniczy np. bp Marek Solarczyk (obecnie biskup radomski), ale jeszcze nie ks bp Jacek Grzybowski profesor filozofii (w tym i polityki i antropologii także kulturowej), który doktorat pisał pod kierunkiem ks. prof. Sochonia, ktory jako wikary był w Jabłonnie i nam rekolekcje poprowadził dla młodzieży w Legionowie (w starych dobrych i dla mnie czasach). Praeterit enim figura huius mundi.

***

najważniejszy wymiar

          /nie kółka klany herezje i sekty/

odbyła się Uroczystość Norwidowa

duże litery podkreślają doniosłość

wyjątkowość tegoż wydarzenia

w dwusetną rocznicę urodzin

narodowego wieszcza Norwida

(dla mnie takze 40-sta NSZZ Solidarności RI)

i była w tym Polska od zarania dziejów

brana tęczą zachwytu myślących rodaków

sięgajac Zenitu Wszechdoskonałości

w osobie Jezusa z Nazaretu

kto się czym wczoraj zachwycił

o tym dzisisiaj pomyśli a ja napiszę

starając się zrozumieć sens istotę rzeczy

nie blask samych okolicznosci

pięknie ułożonych w programie

najważniejszy jest wymiar osobowy

egzystencjalno eschatologicznie kulturowy

przyszłość człowieka zależy od kultury

człowiek jest drogą Kościoła

który może być jego Mater et Magistra

ale tylko w dialogu z rozumem w zgodzie

był z nami biskup ordynariusz miejsca

i nie to jest najważniejsze że był

ani że mszy przewodniczył ja odprawił

ale... jak się zachowywał po niej

to że był nie jest zasługą gminną

nie mamy dziś takiego przebicia

jest zasługą powiatową

no a najbardziej Roku Norwidowskiego

liturgia jest ważna... liturgicznie w religii

jako służba publiczna Bogu i ludziom

jest ważna teologicznie i eklezjalnie

ale przyszłość człowieka zależy od kultury

religia jest ważna dla religijności ludzi

spotyka i daje smak zbawienia wiecznosci

ale kultura jest najważniejsza społecznie

a w społeczności (i dziejach) osoba

biskup był z nami także po mszy

usłyszał co Norwid ma do powiedzenia

od lat około dwustu

nim się dzielił Papież Polak ze światem

i ja pokochałem Norwida jak papież

i uczyłęm się go czasami na pamięć

w różnych okresach życia

a na wczoraj zebrałem to poniżej

Gdy ducha z mózgu nie wywikłasz tkanin

wtedy cię czekam

...

Braterstwo ludom dam, gdy łzę osuszę,

Bo wiem, co własność ma - co ścierpieć muszę -

Bo już się znam.

...

Albowiem - szlachetny człowiek

nie mógłby wyżyć dnia jednego w Ojczyźnie,

której szczęście nie byłoby tylko procentem

od szczęścia Ludzkości

...

Oto, że w tym życiu

Nic straconego nie ma na jawie, ni w skryciu,

I wszystko jest zmieniane tylko na toż samo,

Wyższe lub niższe, bliższe albo oddalone,

A co zginęło, myślisz, zakryte jest bramą

Lub cieniem jej i z czasem będzie wyświecone.

I żadna łza, i żadna myśl, i chwila, i rok

Nie przeszły, nie przepadły, ale idą wiecznie,

Ulotną myśl z czasami zamieniając w wyrok,

A wyrok w treść, istniącą bardzo niestatecznie

biskup uczestniczył w koncercie Matczuka

śpiewał z nami refreny wieszczów

nie po to jest światło by pod korcem stało

ale po to by zachwycało do pracy

a praca by się zmartwychwstało

biskup stał w tłumie widzów

gdy młodzi uczniowie tańczyli na asfalcie

rozmawiał z wójtem i innymi

a potem szedł ze wszystkimi do szkoły

występ młodzieży zobaczył

ich wcielenie w ojczystych dziejów blask

zwyczajów wokół małżeństwa i rodziny

Ojczyzny dziadów ojców matek braci

naród żyje kulturą i w kulturze

tak miało być od zawsze

od pierwszych myśli o Vademecum 2005

gdy ludzie osoby spotykają się na dłuzej

ważny jest też posiłek

biesiadowanie wieczerzowanie lub inaczej

dzieląc pokarm dla ciała i słowo dla duszy

w rozmowach serdecznych nie formalnych

dialog wspólnotę wcielejąc Via-Veritas-Vita

godność w wolności odnaleziona

przywrócona w samorządności

ludzi świadomość odbudowujących Polskę

po Zenit Wszechdoskonałości

po personalizm humanizm w kulturze

po pierwszą Konstytucję 3 Maja w dziejach

jestem naocznym świadkiem i uczestnikiem

Polskiej Drogi Wolnosci od 16 poźdz 1978

przeszedłem całę tę drogę tutaj

wdzięczności państwa i Kościoła nie poznałem

choć mam tego samego anioła co biskupi

dlatego mnie w tej części pomszalnej nie było

wykluczony nie czeka aż mu w twarz naplują

robią to od wiosny 1981

pod ciężarem hejtu uginają się moje strony

samorząd nie widzi sensu pamiętać o Solidarnosci

skoro proboszcz Wota Wdzięczności poniżył

tej naszej Solidarności historycznej

to kto chce zadzierać z hejterami

na nich dokonał sie podział gminy i parafii

ale ich wczoraj oczywiście nie było

pozostała sól na świadectwo

temu największemu co się wśród nas dzieje

ale ten drugi nurt podskórny chce panować

nie tylko w polskich samorządach kościołach szkołach

chce władzy nad wszystkimi i totalitarnych wodzów

takie jest ich rozumienie człowieka świata Boga

Jak niewiele jest ludzi i jak nie ma prawie

Pragnących się objawić!... Przychodzą przechodzą

Odpychają się, tańcząc ze sobą lub w zabawie

Poufnej, kłamią płynnie, serdecznie się zwodzą:

Ni współcześni, ni bliscy, ani sobie znani,

Ręce imając, śliniąc się szczelnym uściskiem.

Głębia pomiędzy nimi wre i oceani,

A na jej pianach oni; bliscy czym?... nazwiskiem!

najważniejszy jest wymiar osoby i kultury

drogą-prawdą-życiem człowieka się dzieje

na obraz i podobieństwo Zenitu Wszechdoskonałości

które w naszym kręgu kulturowym poznaliśmy

w Jezusie z Nazaretu Via-Veritas-Vite

rozumie to Kościół Powszechny po Soborze

nie rozumie nijak ludowo-tradycjonalistyczny

który wiarę religijną od rozumu odrywa

sprowadzajac do swych ulubionych obrzędów

wiary i religii bardziej magicznych niż Jezusowych

taki ktoś pojawił się w szkole bo zawsze tacy będą

znów chce zbudować swoją pozycję na podziałach

wokół księdza się zakręcić klerykalnym umizgać

powycierać nawet ślady po Wotach Wdzieczności

przyszłość Kościołą jest tylko soborowa

nie będzie już nigdy innych papieży

na kulturze dialogu i wspólnocie budowana

przeciw schematom i uprzedzeniom zaślepionych

samymi sobą i swoimi kółkami klanami rodzinnymi

    (niedziela, 27 czerwca 2021, g. 10.57)

***

spojrzeć zapisać wejść w buty

                /żonie Organizatorce/

rozgladam się w przygotowaniach

w Strachówce widziałem szlachtę

panny i kawalerów rekonstrukcji

w szkoły i wypożyczalni strojach

klimat rośnie wraz z nimi i we mnie

spojrzałem na buty wyczyszczone

marynarke koszule krawat spodnie

wszystko czeka pokornie na mnie

w nocy przebudzony powtarzałem wersy

czułem małe kotki śpiące w nogach

uważność adekwatność koi

wspominam rozpamiętywanie sprzed lat

to co wtedy czułem spisałem

minęło 40 lat

też spać nie mogłem wstałem

przed 4.00 byłem u Matki Bożej w Ogrodzie

niech się dzieje co stać sie musi (powinno)

wtedy i dzisiaj (Rocznicowy Rok)

COVID lekko wpłynął na kalendarz

przestawił dni uroczyste ale nie istotę

    (sobota, 26 czerwca 2021, g. 10.52)

***

pozwólcie ptakom śpiewać

warto wyłączyć medialne przekaźniki

świat do nas przemówi jaki jest

wolni od zagłuszaczy

na zieleń drzew i błękit nieb się otwieramy

w nas i wokół i wzwyż

stary ogród i dom

dęby pamięci sprzed wieków

warto wyłączyć zagłuszacze

wolnością być wzlatywać lecieć

wolność przez okna biegnie

ku granicom tego świata

przekracza je kulturą

wiarą rozumem prawdą pięknem

    (piątek, 25 czerwca 2021, g. 17.11)

***

Bóg życia i bóg teorii

        /postawa miłości intelektualnej/

pozwól dostojny Teofilu

że i ja zbiorę co daje się zebrać

i  spiszę świadectwo swoje

nawet gdy nie pozwolisz i tak napiszę

czas najwyższy mi się z tym zmierzyć

nie wolno czekać w nieskończoność

życia sam sobie nie dałem

i sam nie chcę decydować o końcach

co się ma kiedy i jak zakończyć

może decydować artysta w swym dziele

życie nie należy tylko do nas

bo do całej drogi-prawdy-życia (świata)

boga teorii pisać można różnie

jedni z małej drudzy z wielkiej litery

Boga życia raczej zawsze z wielkiej

przez szacunek miłość do osoby i siebie

osoba to wyjątkowa forma istnienia

można zwać bytowaniem lub jak się chce

z niczym innym nie można pomylić

jest świadome po samoakceptację

samoakceptacja samoświadomość adekwatność

coś z czymś jest zgodne po szczyty ideałów

Andrzej Madej pisze o zgodzie z istnieniem

które w nas ludziach może powinno dojrzewać 

ta zgodność jest niezwykłym darem

całej naszej drogi i prawdy i życia

całości i jedności na danym (każdym) etapie

i nie jest to tylko nauka (wiedza) o sobie

nikt nie rodzi się żyje i nie umiera dla siebie

bo rodząc się żyjąc umierając innych do-tyczy

złorzeczenie nie jest odpowiedzią na wszystko

owszem dziękczynienie nią jest i ma wielką moc

bóg teorii dla wielu jest bogiem jak z bajki

Bóg życia jest świętością dla poznającego

na bajki jest dobry czas w dzieciństwie

potem doznaje się myśli sumuje doświadczenia

osoba taką ma konstrukcję rdzeń oścień istotę

że sama siebie nigdy pozna do końca

pytajcie mikrobiologów psycho i antropologów

każdy wiek i dziesięciolecie buduje biblioteki

filozofowie teologowie poznają mają swego boga

nie warto lekceważyć ich pracy wysiłku myślenia

w pocie swego czoła w historii kulturze ludzkości

ani lekce sobie ważyć formy poznania w religii

w naszym kręgu kulturowym lekceważyć Biblii

skoro mówi się o nas cywilizacja księgi (Słowa)

cywilizacja spotkania dialogu sumy objawień 

od początków tej kultury po Jezusa z Nazaretu

zapisywali spisywali co im było dane

jak ja teraz nie przymierzając piszę Tobie Teofilu

tylko to czego jestem pewny doświadczalnie

a doświadczam całą drogą-prawdą-życiem osoby

najpiękniejsze najlepsze doświadczenia

życia cudów uzdrowień przebaczenia wiecznosci

panowania nad sobą i nad wszystkim na świecie

zwycięstwa nad metafizycznym lękiem śmierci

osoba jest i pozostanie tajemnicą (obrazem Boga)

nie da się jeszcze wymienić w nas wkładów czipów

byśmy pozostali tą samą samoświadomością

owszem cielesność pozostawiając prawie tę samą

wiedza dzisiejszego dziadka w dębach pamięci

jest wiedzą i pisaniem Józefa K jak Kapaon

zbierając wszystko co jest mi dane dotąd

wierz mi że niczego już więcej nie pragnę

mógłbym wymieniać wiele (nie da się wszystkiego)

16 października 1978 1979 Taize i Pierwszy Kodeń

wzruszenia prostotę doświadczoną Boga Życia

spróbuj usiąść w ciszy i Ty zacznij medytować

z doświadczeń filozoficznych zaś i to dołożę

że jest prawda którą da się poznać i ona się daje

taka zwykła niezwykła prosta do kontemplowania

aspektów istotowych konstytutywnych adekwatna

        (piątek, 25 czerwca 2021, g. 8.50)

***

emocje o istocie rzeczy

           /złoszczę się że ani czują ani jej szukają/

dzisiaj emocje chcą rządzić

tyleż mogą odsłaniać co przykrywać

a istota rzeczy jest bliżej niż myślimy

musi wszak być w trójcy drogi-prawdy-życia

tylko trzeba je widzieć i rozumieć razem

oddzielność tam nie doprowadza

jesteśmy osobami (gatunek homo sapiens)

w kulturze współczesnej nam z historią swą

i cóż wczorajszy mecz piłkarski na EURO

gdy większe rzeczy się działy we mnie

i udało się je spisać

a dzisiaj burza wielka była ze ścianą deszczu

teraz dąb pamięci w chwale stoi

wytrzymał już dużo więcej

ptaki się rozkręcają na weselsze pieśni

rozjaśnia się i jeszcze słońce wyjdzie

istota rzeczy od emocji ważniejsza

nie ma jej ich bez osób naszych

emocje są i przemijają

z mniejszym lub większym skutkiem

istota drogą-prawdą-życiem idzie i idzie

  (czwartek, 24 czerwca 2021, g. 12.44)

***

nieproporcjonalność (mediowa)

     /Et aux horions, l’on verra qui a meilleur droit/

medialna nie tylko

już chyba jest większa

polityczno-kulturowa

gdy gubi się istotę rzeczy

wokół wydarzeń piłkarskich

amerykańskiego futbolu igrzysk

może jeszcze czegoś 

wyróżnionego sukcesem lub tragedią

ponad miarę istoty człowieka

istoty naszego wszech-świata

istoty kultury nauki Boga…

co zaiste egzystencjalnie decydujące

cieszą się najbardziej wydawcy

czyli biznesmani i karierowicze

gdy można mówić dużo jeszcze przed

no i często po sukcesie lub tragedii

pokazują jak będą mieszkać sportowcy

co będą jedli gdzie ćwiczyli i wokół

najgorzej gdy wszystko nawali zawiedzie

bez sukcesu lub tragedii

wczoraj pod to chcieli schować politykę

wielką sportowych emocji kołderkę

odwoływanie ministrów i marszałka

tak to bardzo niezręczne dla ich partii

ale jeszcze co innego się objawiło

życiem moim annopolskim

nie sport był mi o dziwo w głowie

i nie to co w sejmie mówili mówcy

chciałem opublikować zawczasu myśli

zapis drogi-prawdy-życia Józefa K

tego dnia akurat okazało się ważne

pokazało różnice między nami wszystkimi

nawet sport odszedł na plan drugi (dalszy)

istota rzeczy zawołała zajaśniała we mnie

pod wpływem ciśnieniem ustrojowego fałszu

pseudo-katolickiego PiS-KEP-ustroju

uderzające było jest i pozostanie

że moje myślenie w aspektach istoty rzeczy

istotowych i konstytutywnych jest odrębne

nie czuję o czym oni myślą żyją działają mówią

(czw. 24 czer. 2021, g. 10.52) TU- Rok Norwidowski_widziane ze Strachówki